Sả là một loại cây được trồng với mục đích làm tăng hương vị ngon cho các
món ăn Á châu nhưng cũng có nhiều lợi ích về điều trị và y tế. Loại thực phẩm này
được tìm thấy dễ dàng trong bất kỳ cửa hàng gia vị, cửa hàng thực phẩm sức khỏe,
hoặc siêu thị. Cho dù sả có thể sử dụng như trà, hương liệu thức ăn, thuốc chống
muổi hay trích thành dầu cây sả tạo ra lợi ích đáng kể.
Sả
là một loại dược thảo xuất hiện lâu năm với lá mỏng, dài và được trồng nhiều ở Ấn
Độ và các khu vực châu Á như Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái
Lan và Việt Nam. Sả cũng rất phổ biến ở Tích Lan, Trung Mỹ, Guatemala,
Madagascar, Sri Lanka, các quần đảo Tây Ấn Độ và Zambia. Hiện có hơn năm mươi
loại sả nhưng không phải tất cả đều phù hợp với việc tiêu thụ hoặc dùng trong y
tế.
Sả trồng có màu trắng xanh nhạt được dùng trong hương liệu nấu ăn theo
phong cách châu Á. Khi thêm vào công thức nấu ăn, hương vị cam quýt như của bột
thảo mộc sả hoặc lá khô thêm một yếu tố duy nhất cho các bữa ăn. Sả được biết nhiều
như trà, nhưng cũng có thể thêm vào những món cà ri, thịt bò, cá rô chiên dòn với
nước mắm sả ớt, gà ran sả, các món hải sản
và súp.
Các thành phần hóa học chính được tìm thấy trong sả là citral, một hợp chất
thơm, Cũng được biết đến như lemonal. Chất citral được dùng trong công nghệ nước
hoa vì mùi chanh của sả. Đây cũng là một kháng sinh và do đó hiệu quả trong việc
tiêu diệt ức chế vi sinh vật. Citral cũng có đặc tính kháng nấm (antifungal). Sả
có chất hóa học là pheromonal được tất cả các công nghệ sử dụng để chế thuốc chống
muổi công nghiệp. Nó cũng có khả năng giúp cơ thể sử dụng hiệu quả vitamin A.
Các hợp chất myrcene, citronella, geranyl acetate, nerol và geraniol được tìm
thấy trong sả với số lượng khác nhau. Myrcene, geraniol và nerol tạo hương thơm
mạnh mẽ của sả. Chất citronella trong sả
có công dụng trừ sâu và chất geranyl
acetate cho một chất gia vị khác. Năm 2004 Bộ Y Tế Canada ban hành sắc luật cấm
dùng thuốc diệt sâu bọ từ hương sả vì nhiều hang sản xuất thuốc trừ sâu thêm
vào chất methyl eugenol (DEET) làm thêm cực mạnh nhưng lại độc cho sức khỏe. Vì
vấn đề an toàn cho sức khỏe con người nên hầu hết các thuốc trừ sâu đều bị cấm
bán bên Canada từ năm 2004. Nhiều nhà sản xuất nhỏ không đủ khả năng đệ trình dữ
liệu an toàn chi tiết đã chứng kiến dây chuyền của mình bị đình chỉ vào cuối
năm 2012. Những hang lớn còn lại cố nộp những gì họ có và phản đối lệnh cấm
nhưng rồi cũng chịu chung số phận vào cuối năm nay. Khuynh hướng ngày nay các
quốc gia khuyến cáo người tiêu thụ nên dùng sản phấm tự nhiên nhiều hơn vì vấn
đề an toàn sức khỏe. Đến năm 2015 thuốc xịt hương sả không hoàn toàn bị cấm
nhưng ta chỉ có thể mua được và nhập từ Hoa Kỳ mà thôi.
Ngoài ra trong sả cũng còn chất rubefacient
có khả năng cải thiện việc lưu
thông máu.
Sả
được biết đến với vô số lợi ích về điều trị sức khỏe. Sả được dùng rộng rãi cho
những bệnh nhân trong tình trạng hô hấp, nghẹt mũi và viêm họng. Sả cũng nổi tiếng
như thuốc hạ nhiệt làm giảm sốt cao. Hơi sả được chế thuốc hít chuyên trị tăng
mồ hôi và cuối cùng loại bỏ chứng sốt.
Sả cũng có công dụng làm giảm đau. Nó giúp làm giảm co thắt cơ bằng cách làm
thư giãn các cơ bắp từ đó dẫn đến việc giảm triệu chứng đau liên quan. Như vậy
sả có hữu ích cho tất cả các loại đau bụng, đau đầu, đau cơ, co thắt đường
tiêu hóa. Sả cũng có biện pháp khắc phục này.
Nhờ có chất kháng nấm và kháng khuẩn, sả có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm
men phát triển. Vì nó có hữu ích cho bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa nên sả có
thể được dùng để khử trùng trên vết thương da. Trong sả có chất antioxidant có
thể đóng góp tốt cho sức khỏe gan và tuyến tụy bằng cách giúp cơ thể loại bỏ độc
tố một cách nhanh chóng hơn. Sả có khả năng duy trì giảm hoặc bình thường hóa độ
cholesterol trong máu.
Sự hiện diện của vitamin A trong sả rất hữu ích cho làn da khỏi bị mụn trứng
cá... Sả có thể cải thiện mùi cơ thể người bằng cách kiểm soát mồ hôi quá mức.
Một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Ben Gurion (BGU) bên Do Thái đã
tìm thấy lợi ích của citral trong sả có
khả năng làm tế bào cancer tự hủy diệt. Đầu tiên người ta thấy một nông dân tên
Benny Zabidov đã trồng một loại cỏ trong trang trại Kfar Yedidya của ông thuộc
vùng Sharon. Ông này không hiểu sao có rất nhiều bệnh nhân ung thư đến từ khắp
nơi trong nước tập trung trước nhà ông hỏi xin cây sả tươi. Hỏi ra mới biết các
bác sỹ bảo họ đến. Họ được khuyên nên uống mỗi ngày 8 lần cây sả tươi trụng với
nước sôi trong những ngày họ đến nhà thương chữa bằng radiation và
chemotherapy. Tất cả bắt nguồn từ sự nghiên cứu tại đại học Ben Gurion thuộc
vùng Negev, Do Thái. Năm 2013 họ đã khám phá ra dầu thơm trong cây sả đã diệt
được tế bào cancer trong ống nghiệm, trong khi tế bào lành vẫn sống bình thường.
Dẫn đầu nhóm nghiên cứu là BS Rivka Okir
và GS Yakov Weinstein giữ chức vụ quan trọng trong viện nghiên cứu Albert
Katz Chair, về việc nghiên cứu sự khác biệt của tế bào và những bệnh ác tính từ
các phân khoa vi sinh học và miễn nhiễm tại BGU. Chất dầu sả là chìa khóa cấu
thành đã tạo ra mùi thơm chanh và mùi vị dược thảo như cây sả (Cymbopogon
ctratus), Melissa officinalis và verbena officinalis. Theo ông Okir sự học hỏi
tìm ra chất dầu sả gây cho tế bào cancer tự hủy là chương trình gây tử vong của
tế bào (programmed cell death). Uống một liều lượng hơn 1g cây sả có đủ chất dầu
thúc đẩy tế bào cancer tự hủy trong ống nghiệm.
Các thanh tra thuộc đại học Ben Gurion thử lại sự ảnh hưởng của chất dầu sả
trên tế bào cancer bằng cách cho thêm tế bào lành vào bằng số lượng trà cây sả
với 1 g đã được ngâm nước sôi. Nhận thấy trong khi chất dầu diệt tế bào cancer
thì tế bào lành vẫn sống bình thường. Sự khám phá được đăng trên báo khoa học
Planta Medica, được nhấn mạnh về các thí nghiệm những phương thuốc chữa trị bằng
dược thảo. Ngay sau đó sự khám phá được truyền bá rộng rãi trên mạng.
Tại sao dầu sả lại có tác dụng như vậy! Không ai biết chắc chắn nhưng các
khoa học gia trường BGU đã đưa ra một lý thuyết: trong mỗi tế bào của cơ thể
chúng ta có một chương trình di truyền, nó đã gây ra “chương trình tế bào chết”.
Khi có điều gì sai lạc, tế bào phân chia ra mà không kiểm soát được và trở
thành tế bào cancer. Ở tế bào bình thường, khi tế bào khám phá ra hệ thống kiểm
soát không điều hành đúng, thí dụ khi nó nhận thấy tế bào chứa đựng những di
truyền sai lạc khi phân chia ra – nó sẽ kích hoạt cho tế bào chết đi, đó là giải
thích của Weinstein. Sự nghiên cứu này đã cho thấy lợi ích của dược thảo trên về
mặt y khoa. Sau sự nghiên cứu này nhiều BS Do Thái đã bắt đầu tin tưởng những
nghiên cứu có thể mở rộng ra hơn nữa trong khi vẫn khuyến cáo bệnh nhân họ tìm
mọi cách chống lại căn bệnh cancer bằng cách dùng cây sả để tiêu diệt tế bào
cancer. Đó là lý do trang trại Zabido là nơi duy nhất trồng cây sả đã trở nên một
thánh địa cho những bệnh nhân. May mắn thay họ đã tìm thấy đôi bàn tay kỳ diệu.
Zabido đón tiếp những khách viếng thăm với những ấm trà cây sả và những đĩa
bánh ngọt bằng thái độ niềm nở, ông ta nói:”Cha tôi chết vì cancer, chị vợ tôi
khi còn trẻ cũng vì cancer. Vì vậy tôi hiểu rõ những gì họ đã chịu đựng và tôi có thể không biết gì về thuốc men
nhưng tôi biết lắng nghe. Những bệnh nhân thường nói với tôi về sự điều trị đắt
tiền mà họ phải trải qua. Tôi không bao giờ bảo họ ngưng chữa trị, nhưng cũng rất
tốt khi họ dùng thêm trà cây sả”. Zabido biết rõ tiếng gọi của nghề nông đã đến
với ông từ lúc còn trẻ. Ông mĩm cười và nói:” chúng tôi rất thành công trong việc
trồng rau cỏ và cây trái. Vì ở Do Thái có một thời thường có khuynh hướng là
không gì thích hơn là thử các món ăn Đông phương. Trong một chuyến du lịch sang
Âu châu vào giữa thập niên 80 ông bắt đầu thích dược thảo. Đi lang thang trong
khu chợ Paris tìm kiếm một vài loại dược thảo, Zabido đã thấy một tiềm lực có
thể xuất cảng to lớn nằm trong một góc chợ. Zabido mang mẫu về nhà, ông ta mĩm
cười nói:” đây là sự bất hợp lệ có tính kỹ thuật để xem chúng có thể lớn lên
trong nhà kính vùng sa mạc không. Không bao lâu ông ta có thề trồng các loại
rau như húng quế (basilica), cây kinh giới (oregano), ngải giấm (tarragon), một
loại tỏi (chives) , sả và bạc hà. Công việc của ông là phát triển cơ ngơi vùng
sa mạc nên ông ta quyết định lập trang trại ở phía bắc, trang trại moshav tại
Kfar Yedidya, một giờ rưỡi lái xe phía bắc Tel Avis. Bây giờ ông ta bán hàng mấy
trăm kí lô cây sả mỗi tuần và đã ký kết những hơp đồng phân phối hàng với các
tiệm thực phẩm. Zabido đã tự chính mình học hỏi về dầu cây sả và giúp khách
hàng của ông ta hiểu biết hơn nữa, cũng như mời các chuyên gia y khoa đến trang
trại của ông ta để bàn về công dụng của cây sả. “Khi biết về nghiên cứu của cây
sả tôi cầm phone và gọi BS Weinstein ở đại học Ben Gurion. Vì đây là những
chuyên gia mà tôi học hỏi tốt nhất để dùng cây sả. Ông ấy nói ngâm sả trong nước
sôi và uống 8 lần mỗi ngày.” Zabido là người có công tìm ra cây sả không phải
đơn giản cho việc trong trang trại mà còn vì ảnh hưởng đến sức khỏe của chính
ông ta. Ngay cả trước khi sự lợi ích của cây sả được biết đến và sử dụng, ông
ta và gia đình đã uống trà cây sả hằng năm vì hương vị thích thú của nó.
Xin lưu ý mọi thông tin về tác dụng
phòng bệnh và chữa bệnh của sả hay thành phần nào của sả được đăng tải trên
trang web chỉ mang tính chất tham khảo.
Cũng như bất cứ loại thảo dược
hay thuốc men nào, chúng ta nên hỏi ý kiến bác sĩ hay chuyên gia khi sử dụng bất
kỳ liệu pháp chữa trị nào tại nhà. Việc cẩn thận để những sản phẩm tự nhiên này
không gây ra phản ứng phụ hay bất lợi với một liệu pháp hay thứ thuốc khác mà bạn
hiện đang sử dụng có thể ngăn chặn một loạt các vấn đề tiềm năng.
Tuy nhiên vào những bữa ăn chiều thứ bảy ngồi ngoài vườn hoa tươi bóng mát
với đông đủ bè bạn và người thân thì không gì tuyệt bằng đãi họ món canh chua
rau ngỗ với cá rô chiên chấm nước mắm kho sả ớt, vừa ngon miệng vừa tốt cho sức
khỏe…
Nguyễn Hồng Phúc – sưu tầm & nghiên cứu
Tham khảo:
1. http://healthers.org/lemongrass/
2.
Tuần
Tin Montreal sô 160 phát hành ngày 5 tháng 9 năm 2014 – Bộ Y Tế Canada cấm thuốc
diệt côn trùng hương sả.
