Hàng
năm, tuy không hẹn trước nhưng vợ chồng tôi cứ nhắm chừng con heo đất hơi nặng
là lật đật đập ra mua vé lơn tơn về VN, riết rồi cũng quen , không về thì thấy
ray rức bồn chồn, mà về thì “trăn trở bức
xúc” đủ thứ chuyện. Biết vậy mà cũng về!.
Sàigòn
đầy bụi và nắng nóng, thành phố lúc nào cũng hầm hầm như cái mặt tên Hải quan ở
cổng phi trường TSN, taxi chạy qua những con đường lớn chật cứng xe và người ngột
ngạt. Thú thật tôi chỉ muốn về nhà thật nhanh, ít ra ở đó tôi cảm thấy sự bình yên
hơn trong không khí thoải mái của gia đình, người thân.
Má
tôi lui cui trong bếp, lưng bà như còng hơn trong dáng đi chậm chạp của đôi dép
kéo lê, gần 90 tuổi nhưng bà vẫn muốn vào bếp nấu cho tôi nồi canh chua bông so
đủa, cái món mà tôi khó tìm thấy khi bôn ba ở xứ người “ Má biết mày thèm..”Tôi
ôm bà ấm áp như hồi nhỏ, thấy ánh mắt bà vui hơn.
Má
tôi quê Xẻo gừa, lên SG sống gần 60 năm nay nhưng bà vẫn giữ y tánh nết chơn chất
của một phụ nữ Nam Bộ, hiền lành nhân hậu, lúc nào cũng chăm lo cho gia đình,
thương con quý chồng, tôi dùng chữ quý bởi
vì trong cung cách đối xử với Ba tôi lúc nào cũng tương kính như tân, phải nói
là Bà tâm phục khẩu phục ông lắm… Tôi nhớ hình ảnh bà sáng nào cũng bắt cái ghế
đẩu ngồi cạnh giường ông, kể chuyện con cái, chuyện nhà cửa chợ búa, chuyện cô
ba, chú bảy, chuyện hồi đó ở dưới quê….
Ông
nằm trong mùng không biết thức chưa hay còn ngái ngũ nhưng thỉnh thoảng ông lên
tiếng vài câu, dặn dò nhắn nhủ việc gì đó, nghe tiếng má ừ hử nhỏ nhẹ đều đều
như vậy quanh năm suốt tháng. Ngày nào Má không ngồi ở cạnh giường ông thì tới
phiên Ba lo lắng ngồi bên cạnh giường bà để biểu bà ăn cháo uống thuốc ...Cảnh
đầm ấm đó đám con thấy riết cũng quen mà không thắc mắc nhưng khi lớn lên có vợ
có chồng, chúng tôi cũng ảnh hưởng ít nhiều cái tình gia đình êm đềm đó trong
cuộc sống riêng tư, và tôi đâm ra ngạc nhiên tự hỏi “Ủa, sao hồi đó Ba Má không ngũ chung giường, gát chân gát tay và nói hằm
bà lằng chuyện như chúng tôi bây giờ cho thân mật hơn?”.
Cái
tình nghĩa vợ chồng khi về già có lẽ trầm lắng sâu sắc hay chăng? Tôi chưa quá
già để nhận ra chân lý sống đó, nhưng tôi biết khi một chiếc dép bị sút quai thì
chiếc kia coi như bỏ thùng rác..Ba tôi mất trước và dĩ nhiên Má tôi buồn biết
bao nhiêu khi ở lại một mình…
Đám
con cháu lại trở về sống vây quanh để bà không thấy lẻ loi. Cuối tuần là bà nấu
món ăn ngon, cả bầy xúm lại ăn..xúm lại kể chuyện này kia cho Má tôi nghe, bởi
vì Má tôi không đi đâu ngoài khoảng cách 100m từ nhà đến chợ mỗi ngày, và cái
TiVi ở phòng khách giúp bà giải khuây bằng những bộ phim dài nhiều tập. Mấy chị
em tôi ai cũng có chuyện để kể Má nghe y như hồi xưa bà ngồi thủ thỉ với Ba mỗi
sáng… Câu chuyện đôi khi cũng thường, lượm lặt trên net, trên báo nhưng qua nhỏ
My thì nó thêm mắm dặm muối tăng thêm phần hào hứng khiến ai cũng cười lăn và
người cười nhiều nhất là Má, bởi vì Má tôi luôn tin đó là chuyện có thật, Bà chưa
bao giờ biết về internet nên bà đâu thể ngờ trên đó có cả một kho chuyện tiếu lâm..Người
ta “đổi cả thiên thu tiếng Mẹ cười”. Còn
bọn tôi chỉ mong đổi vài chục năm còn lại để Má sống vui với con cháu.
Trong
nhà tôi là đứa đi xa nhất, chuyến đi giống một phép lạ mà mọi người không nghĩ
rằng tôi có thể bay dễ dàng như vậy. Chị em ai cũng mừng cho tôi nhưng Má thì
im lặng. Tôi biết bà không vui khi có một chim bay khỏi tổ, dù con chim không còn
non nớt yếu đuối như Má nghĩ.
Má tôi có 8 người con, 6 gái 2 trai . Các con
lần lượt có vợ có chồng ra riêng, sót lại
3 đứa con gái quá lứa. Nhà tôi trong hẻm nhỏ gần chợ NTP, gia đình dọn về đây hơn
40 năm nên cây mận Má tôi trồng trước nhà sum xuê tàn, những trái nhỏ xíu chát
ngầm rụng đầy sân để sáng nào bà cũng còng lưng quét. Nhỏ My làm hướng dẫn viên
du lịch, dáng vẽ trẻ trung hoạt bát, đi đây đó hoài nhưng vẫn bị “chống ề” vì tuổi Dần. Một hôm nó về nói
với Má tôi “Thầy bói nói nhà mình bị cái
cây mận này ếm nên con gái khó đi lấy chồng” và nó đề nghị đốn bỏ. Má tôi
chỉ cười hiền “để cho nó mát mà” Nhưng
sau đó ít lâu Bà kêu người tới cưa gốc mận, không biết bà tin lời con My hay bà quét sân
hoài nên cũng mệt. Có điều vài tháng sau thì con My lấy được chồng Nó lại càng
tin thầy bói hơn nữa, riêng Má tôi buồn vì vắng cái miệng tiếu lâm ồn ào của nó,
tuy nhiên bà vẫn mua con gà về cúng vì trước đây Bà có vái “gã được con cọp My” bà sẽ cúng tạ ơn. Tấm
lòng bà Mẹ thương con đôi khi cũng mâu thuẩn đến lạ lùng…
Hôm
nghe tôi nói sẽ theo chồng qua Mỹ, Má tôi ngồi im một lúc rồi hỏi “ Xứ đó ở đâu? Xa hôn? Xa cở nào?” Tôi lấy
chiếc đũa cắm vào trái cam và xoay vòng,
giải thích “ Xa lắm Má à, nó ở nửa vòng trái
đất, bên này Má ban ngày, bên Mỹ là ban đêm”. Bà có mấy người bạn trong xóm
cũng đi Úc đi Canada, lâu lâu về thăm , ai cũng trắng trẻo khỏe mạnh, họ tặng bà
mấy hộp thuốc bổ..Bà thấy vui vui và không cần biết nó xa cở nào. Nhưng bây giờ
thì bà quan tâm tới điều đó bởi vì con gái bà sắp ra đi, đến một đất nước xa lạ
mà cả đời bà không thể nào hình dung được.
Tôi
qua Mỹ được vài năm rồi cũng nhớ Má lót tót trở về. Mọi người tụ lại nhà Má đủ
mặt dâu rể cháu chắt, ăn uống nói cười vang rân, tôi lại kiếm những câu chuyện
vui lạ đó đây trên bước đường rong duỗi của mình để kể cả nhà nghe. Trên chuyến
bay có một bà tuổi chừng 90, bà khỏe lắm
nói cười còn minh mẩn, chắc bà trở về VN thăm con cháu, bà đi một mình dưới sự
chăm sóc đặc biệt của một nhân viên biết nói tiếng Việt. Khi xuống máy bay, bà
chống gậy lửng thửng ra ngoài, đứng giữa sân có đông nghẹt người đi đón thân nhân,
bà gõ cồm cộp cây gậy xuống sàn và nhìn quanh hỏi to “ Thằng hai đâu?”. Một mái đầu bạc trắng nhô lên la lớn “ Dạ, con đây Má” khiến ai cũng bật cười và
cảm động nhìn theo.
Má
tôi nghe chuyện cũng cười “Bà đó giỏi quá
ha”. Cả nhà chỉ chờ có vậy để thuyết phục Má đi du lịch cho biết đó đây
“Thôi đi, nó nói tiếng Tây tiếng U Má làm sao hiểu, ở
xóm này gặp người quen mỗi ngày cũng vui vậy, coi TV cũng biết chỗ này chỗ kia
vậy”. Các con biết tánh Má, bà quen quanh quẩn
lũy tre làng…
Trong
lúc soạn tìm một số giấy tờ cá nhân tôi gởi Má cất trong ngăn tủ, chợt một chai
nước hoa khô queo và cây son xẫm màu từ đời nào lăn ra sàn…Tôi cầm lên săm soi
và thấy lòng mình như rưng rưng có lỗi “ Cái
này là mỹ phẩm của Má đây sao?” Bấy lâu nay tôi vô tình quên mất Má cũng có
lúc cần những món đồ đơn giản như vậy cho mỗi lần đi tiệc tùng cưới hỏi, chị
hai mua bóp đầm , chị ba may áo dài, con Nga mua sợi dây chuyền, đôi bông cẩm
thạch, nhỏ My , út Lan thì giày dép quai nhung, nhưng không đứa nào nhớ tới gương
mặt Má với một chút son phấn tươi tỉnh của tuổi già. Qua Mỹ tôi thấy có nhiều bà
già cở tuổi Má, áo quần sang trọng, môi son đỏ thắm,có bà còn xâm mắt, cắt mí
trông như tài tử Holywood, sáng nào cũng đứng đợi xe bus đi Casino ăn chơi thư
thả. Còn Má tôi quen sống giản dị quê mùa nhưng khi đám tiệc với mấy bà bạn thị
thành chắc bà cũng cần một chút trang điểm, cây son và chai nước hoa này ai đó đã
tặng bà lâu lắm rồi, nó cũ mốc …Mỗi lần về nước , tôi hay tặng bạn bè những thỏi
son, nước hoa hay Lotion nhưng không bao giờ tôi nghĩ đến chuyện tặng Má một
chai dầu thơm. Nghĩ lại thấy mình đáng trách hết sức, tôi nhớ tới câu thơ của ĐTQ
viết về Mẹ
“Đừng để một ngày kia Mẹ mất đi rồi mới giật mình khóc
lóc
Dòng sông qua đi có trở lại bao giờ ….
…. Ta làm thơ cho bao người con gái
Có khi nào ta làm thơ tặng Mẹ ta không?”…
Chắc
ông cũng ray rứt ân hận như tôi bây giờ khi cầm thỏi son xạm màu thời gian của
sự vô tình bạc bẽo. Chuyện đơn giản vậy mà tôi cứ thấy nao nao suốt buổi, Má không
biết chuyện này nhưng tôi biết, nghĩ bụng mình nên làm cái gì đó may ra còn kịp
để Má vui. Tôi lục trong hành lý ra một chai Chanel mới tinh, một mớ son phấn mà con gái tôi làm quà tặng hôm
Mother’s Day (bởi vì nó biết tôi điệu!) lẳng lặng để vào ngăn tủ của Má. Trong
mắt chúng tôi, hình ảnh Má vẫn luôn đẹp.
Má
tôi thích đi chợ mỗi ngày, thường thì bà thức rất sớm, đi dạo một vòng quanh chợ,
người bán người mua lâu đời quen mặt nên gặp nhau ai cũng cất tiếng mời chào, đồ
ăn lúc nào cũng đầy tủ lạnh nhưng có lẽ thấy Má dễ tánh nên nhiều người nài nỉ ép
mua, thậm chí mang tới tận nhà đủ thứ từ
quày dừa tươi tới con gà ký thịt…Chúng tôi cứ dặn Má hoài, ăn không có bao nhiêu
đừng mua nhiều quá, thằng em tôi cằn nhằn “Má
làm như chợ sắp đóng cửa cả tháng”. Má chỉ cười nói “để dành nấu cho tụi bây ăn, thà dư còn hơn thiếu”. Má ăn mỗi bửa chỉ
có lưng chén cơm và nửa khứa cá kho nhưng cái lo thiếu ăn thiếu mặc cho chồng
con có lẽ ngấm vào máu Má từ thưở tản cư chạy giặc tới bây giờ…
Tôi giúp Má để dành thức ăn đông lạnh như bên
Mỹ, rửa sạch, để ráo rồi ướp gia vị, phân loại thịt cá ra từng bọc riêng để vào
ngăn đá, tôi viết chữ to để Má dễ phân biệt,
gói này là thịt bò xào xả ớt, gói này là tép nấu canh, gói này là cá lóc
kho tiêu .
Vậy
mà vài hôm sau lại thấy Má lục lọi kiếm gì đó trong tủ , tôi kêu lên “ Má,
con viết chữ trong đó rồi mà, Má đọc sẽ thấy ” Má làm thinh không nói.
Hùng
kéo tay tôi rù rì “ Chị quên là Má mình không
biết chữ sao”. Tôi lại ngớ người ra ân hận. Trời ạ! Sao mà tôi ngu ngốc thế,
người không biết chữ có lẽ là tôi chớ không phải Má, tôi dốt đến độ vô tâm không
hiểu chữ Mẹ phải viết hoa như thế nào cho đẹp, Má tôi quê mùa chơn chất, một chữ
bẻ đôi không biết mà nuôi 8-9 đứa con ăn học đàng hoàng…Tôi xót xa như thể mình
phạm một lỗi nặng với Má mà không biết làm sao sám hối.
Nhiều
người hay đợi rằm tháng bảy, mùa Vu Lan mới lật đật đi Chùa tụng kinh báo hiếu,
cài bông hồng trắng bông hồng đỏ tùm lum trên ngực áo thay vì mỗi ngày mua một
món ngon mà Má thích ăn, kể một chuyện vui cho Má cười, chở Má đi thăm người bạn
thân ở đâu đó, nắm chặt tay Má mỗi khi Má ngồi im buồn rầu…Tôi nghĩ cũng là cách
báo hiếu cho đấng sanh thành.
Đôi
khi trong cuộc sống tất bật, ta mãi mê đuổi theo công danh cơm áo, chỉ chăm chăm
lo cho mái ấm riêng tư của mình, mong có ngày nghĩ để đưa cả nhà đi chơi mà quên
rằng có Cha Mẹ già nua lẩm cẩm đợi mình ghé thăm cuối tuần. Nghe tiếng Chùa này
to, Chùa kia đẹp, hăm hở đi viếng lạy mà quên mất có một Đấng Phật Mẫu đang nằm
ở dưới lầu chờ con thăm hỏi nhưng con vẫn thờ ơ đi qua…
“Mỗi mùa Xuân qua, Mẹ tôi già thêm một tuổi…Mẹ già
như chuối chín cây, gió lay Mẹ rụng con sẽ mồ côi”
. Chị hai tôi vốn mau nước mắt khi nghe bài hát này..Tôi thì cố thu xếp để mỗi
năm trở về bên Má, đâu ai biết được cơn gió nào bay ngang vô tình. Hạnh phúc
thay cho những người bạc đầu mà còn có Mẹ để kính để yêu. Cũng như tôi may mắn
còn Má trong đời để có nơi chốn trở về yên ổn giữa muôn ngàn bon chen mệt mỏi hôm
nay.
Ngọc Ánh
(July 4/2012)
