5 giờ sáng thứ hai, ông Hoành loạn choạng lấy cặp mắt kính đeo vào rồi mò mẫm bấm số điện thoại của
con trai ông tên Xuân:
-
Con ơi con vào ngay viện
dưỡng lão gấp, ba mệt quá.
-
Dạ vâng ba chờ con 20
phút ạ, con sẽ đến ngay.
Sau cú điện thoại thì anh Xuân tỉnh giấc
hẳn, mặc vội cái quần jeans và áo sơ mi sọc vào garage lấy xe rồi rồ máy xe phi
thẳng vào viện dưỡng lão Lafayette lúc 5 giờ 20. Mỗi lúc ông Hoành cảm thấy bần
thần sắp xỉu vì mấy tuần nay trong viện dưỡng lão ông mắc chứng bệnh sưng phổi (pneumonia)
kéo dài dai dẳng cộng với chứng tiểu đường (diabetes) tuýp 2 kinh niên, chứng
huyết áp và cholesterol cao và lại thêm chứng đau lưng (disc herniation) từ khi
ông bị mỗ cách đây 6 năm. Từ đó ông ít hoạt động thể dục thông thường như đi bộ
2 tiếng mỗi ngày. Ông béo ra và lên cân thấy rõ cho nên BS của VDL cho uống 7
thứ thuốc mỗi ngày kể cả vitamine D.
Trong lúc chờ con trai ông đến, ông
Hoành lại bấm thêm 2 số điện thoại nữa cho 2 cô con gái để cho biết tình trạng
khẩn cấp của ông liền sau đó. Ông Hoành có hơn mười người con ở trong vùng
Montreal, vài người khác ở Orange County, Houston, Ottawa và Washington DC, trong
đó có 2 người đang về nghỉ hưu, 1 cô con gái tên Hồng rất thương và chìu cha nhất
và đứa con trai út còn độc thân nên sẳn sàng giúp đở ông mỗi khi cần đến. Ngày
xưa lúc còn khỏe ông luôn được con cháu quan tâm và thường đến nhà riêng của
ông hầu chuyện. Bây giờ trong viện dưỡng lão ông cảm thấy quá cô đơn mặc dù ông
nói rành tiếng tây tiếng u nhưng lúc nào ông cũng muốn có người thân bên cạnh.
Anh Xuân lái xe đến viện VDL, vừa đến nơi
là chạy ngay vào phòng số 23 để tìm hiểu tình trạng sức khỏe của cha lúc ấy
cũng gần 6 giờ sáng. 10 phút sau 2 cô con gái tên Hồng và Lan cũng vừa đến. Hỏi
han và theo dỏi sức khỏe cha thực hư thế nào trong khi đó chị Hồng đến dịch vụ
y tế của VDL để hỏi thêm chi tiết. Họ cho biết là 3 giờ sáng hôm nay ông Hoành có bấm số điện thoại khẩn cấp của viện
và chúng tôi đến phòng ông để khám thì ông Hoành cho biết ông cảm thấy mệt và
trở mình trong lúc ngủ. Ống nói khi thức dậy vì xây sẩm nên chập choạng té ngay
cạnh giường và hầu như trong tình trạng bất tỉnh. Chúng tôi đo tension máu và
khám nghiệm thì vẫn thấy khá bình thường có điều là chỉ số A1C hơi cao. Chúng
tôi để ông nghỉ ngơi trên giường và thỉnh thoảng chúng tôi đến phòng tái khám. Anh
Xuân vấn an ông cụ, năm nay đã ngoài 87 tình trạng đau đớn có khả quan hơn không.
Ông đòi anh Xuân chở ông vào bệnh viện ngay lập tức vì VDL (viện dưỡng lão)
không chịu làm chuyện ấy ngay bây giờ. Chìu cha nên anh Xuân bèn dùng xe mình
chở ông vào bệnh viện Charles-Lemoyne cũng không mấy xa VDL Lafayette cho lắm. Trong
nhà thương họ làm thủ tục giấy tờ thông thường rồi khám xét và chất vấn ông cụ
lẫn người nhà và đo điếc nhịp tim, máu và A1C. Vài chục phút sau y tá cho anh
Xuân biết người ta phải giữ ông cụ ở lại nhà thương cho BS khám xét tường tận
hơn vì chứng sưng phổi của ông từ hơn mấy tuần nay vẫn chưa khỏi. Chỉ số A1C vượt
quá 9 cần được theo dỏi và cho thuốc mới.
Trong lúc chờ đợi thủ tục ghi giấy tờ và
họ hỏi thêm chế độ ăn uống của ông tối hôm qua như thế nào. Cô Hồng cho biết là
Cha cô ở trong VDL Lafayette đã hơn 3 năm nay và những ngày gần đây ông than
phiền là chán ăn món ăn tây nhạt nhẻo với salad và thịt thì chỉ có gà. Ông cụ
cho biết là ông không còn sống được bao lâu nên cho ông thỏa mãn những món ăn
mà ông thèm như phở bò và chả giò. Thế là hôm qua chúa nhật nhân dịp nhà cô Hồng
đãi khách gia đình, cô tách ra 1 hộp phở và mấy cái chả giò rồi đem vào VDL cho
ông cụ. Cô y tá nói: “ tình trạng sức khỏe của ông cụ hơi rắc rối vì chứng tiểu
đường và bệnh sưng phổi cho nên yêu cầu gia đình tuân theo chế độ dinh dưỡng của
BS trong VDL, không nên tự tiện cho ông cụ ăn bất kỳ món ăn nào khác. Các anh
chị cùng gia đình nên hợp tác với chúng tôi vì sức khỏe của cụ”. Vài ngày sau
đó con cháu ông lần lượt vào nhà thương thăm ông cụ. Một tuần lễ sau sức khỏe ông
Hoành tạm ổn người ta gọi điện thoại cho người nhà để đưa cụ về viện dưỡng lão.
Tôi và bà xã cũng có đến nhà thương và VDL để thăm ông thì ông tâm sự rằng ông có
một nguyện vọng là xin cho ra đi càng sớm vì tình trạng sức khỏe như thế ông không
thể chịu đựng được nữa.
Ba tuần lễ sau bà xã tôi nhận nhiều cú
điện thoại từ các anh chị em cho biết bà mẹ vợ hiện ở trong nhà già Rosemount (Rosemount
Senior Home - NGR) bị cơn đau đớn khắp đầu, ở vai, mắt mờ đi và cần các con đưa
đi nhà thương để khám sức khỏe. Cô con gái tên Hồng cuốn quýt bỏ công ăn việc
làm lái xe từ sở làm đến nhà già NGR để đưa mẹ vào nhà thương Jean-Talon. Đến
nơi là 11 giờ sáng. Cô y tá làm công việc xét nghiệm xem tình trạng khẩn cấp để
xếp hạng. Cô y tá hỏi han tình trạng sức khỏe và xin bản tường trình của BS gia
đình đã khám nghiệm trước để hoàn tất thủ tục. Vài tiếng sau họ cho bà về NGR
và khuyên sau đó phải đi tái khám với BS gia đình với lý do đơn giản là bà bị
phản ứng của thuốc trị tiểu đường Metformin. Ngày hôm sau bà xã tôi lại bỏ công
ăn việc để đưa bà mẹ đi tái khám BS gia đình cố tìm hiểu lý do tại sao BS cho
tăng đô thuốc từ 1.5 viên lên 4 mỗi ngày từ tuần trước. Âu là bà Thị năm nay gần
80 mắc chứng bệnh tiểu đường tuíp 2 vỉ chỉ số A1C vượt quá 8. BS gia đình cho
thuốc merformin 1 viên rưởi mỗi ngày từ hơn 1 tháng nay. Sau vài tuần bà Thị cảm
thấy đau đầu không buồn ăn, chảy mồ hôi hay ngất xỉu vì thiếu ăn. Bà đi khám lại
BS gia đình và được bảo tăng liều thuốc lên 4 viên một ngày. Chỉ sau 2 ngày
tăng lên thì mặt bà sưng vù lên, mắt mờ đi, đau đầu, thường chảy mồ hôi và nhiều
triệu chứng đau nhức mệt mỏi khác. Đồng thời bà cụ cũng mắc bệnh loãng xương và
cholesterol khá cao nên BS cho bà 4 thứ thuốc mỗi ngày. Hai ngày sau khi ra nhà
thương tức thứ bảy cuối tuần vợ chồng tôi đến thăm bà ở nhà già NGR. Bà ra mở cửa
cho chúng tôi với bộ mặt thảm nảo không sắc khí. Bà than đau đầu nhức mỏi, khó
ăn, lo lắng vì độ A1C cao. Sau lần khám bệnh cuối cùng BS bắt mua máy đo One
Touch để đo FPG trước khi ăn. Thường độ FPG phải dưới 7.0mmol/L là bình thường.
Nhưng từ khi từ nhà thương về bà đo độ FPG nhiều lúc lên từ 9 đến 16 làm cho bà
thêm lo âu. Những lúc ấy bà gọi điện thoại cho các con hiện sống rải rác ở Montreal,
Orange County, Houston và Washington DC để cho biết tin vì bà rất ngại làm phiền
con cái phải bỏ công ăn việc làm mà vào thăm bà thường xuyên. Cơn đau đầu hành
hạ bà liên tục từ đó và bây giờ đến hai bàn chân tê nhức nhói. Mắt bà lúc tỏ
lúc mờ. Căn đau hành hạ bà lien tục làm bà tuyệt vọng chỉ xin một nguyện vọng là
cho ra đi càng sớm càng tốt. Khi chúng tôi đến thăm bà, trò chuyện và khuyến
khích bà ăn uống. Chúng tôi tìm hiểu tại sao bà đã dùng thuốc trị tiểu đường
thường xuyên mà căn bệnh trở nên trầm trọng hơn. Sau vài tiếng trao đổi chúng
tôi mới hiểu rằng bà không theo hẳn lịch trình của BS về cách uống thuốc cũng
như những hậu quả phụ bà gánh chịu mà không giải thích rõ ràng cho BS để họ hiểu
rõ và cho thuốc đúng đô. Đây là một tâm lý chung của người già Á châu thường ngại
ngùng khi nói lên những sự thật về căn bệnh mình trước BS. Chúng tôi cố giải
thích tường tận về căn bệnh tiểu đường và việc cần trợ lý của thuốc mới mạnh,
chỉ dẫn bà nên hoạt động thể dục, ăn uống lành mạnh thì thấy sắc diện của bà dần
dà trở lại bình thường, mặt bớt sưng vù, bà cảm thấy vui vẻ lên một chút. Những
ngày liên tiếp các con bên Montreal lần lượt thay phiên đến thăm bà. Tình trạng
sức khỏe bà cụ có khả quan hơn nhưng vì thiếu hoạt động thể dục trong nhà già
nên chứng tê đau ở hai bàn chân càng ngày càng nặng hơn. Chứng lo âu và trầm cảm
cũng tăng vọt. Trước đây 10 năm bà cụ ở trong một căn nhà riêng với con trai
út. Nhưng ít lâu sau con trai út đi lấy vợ và ra riêng nên bà bán nhà và dọn
vào nhà già Rosemount. Vài năm đầu bà làm quen được vài bạn VN mới. Bà sống vui
vẻ và rất an phận. Cuối tuần con cháu thay phiên đến thăm bà hoặc đưa bà về nhà
riêng mừng tiệc. Hơn nữa các con bà từ Orange County, Houston , Washington DC mỗi
năm đều về Montreal thăm bà vì đường xá xa xôi. Tưởng chừng cuộc sống của bà
như thế là lên hương lắm. Dần dà rồi bà mất đi mấy người bạn mới trong NGR phải
ra đi vỉnh viễn… Từ đó bà chỉ mong vào sự chăm sóc của con cái và cơn bệnh trầm
cảm tăng dần. Mùa đông lạnh lẻo bên Canada làm cho việc hoạt động thể dục khó
khăn hơn. Mặc dù trong nhà già mỗi tuần đều có tình nguyện viên đến luyện cho
các ông bà cụ VN cách thở yoga và tập tài-chi. Bên cạnh nhà già Rosemount là
chùa Huyền Không, có nhiều cụ còn sức khỏe tốt thường sang niệm Phật.
Tiểu
đường tuýp 2 phát triển khi cơ thể trở nên kháng với insulin hoặc khi tuyến tụy/
lá mía (pancreas) sản xuất không đủ insulin. Insulin là một hormone từ tuyến tụy, một tuyến
nằm ngay phía sau dạ dày. Khi ăn, tuyến tụy tiết insulin vào máu. Khi insulin
lưu thông, nó hoạt động như một chìa khóa bằng cách mở cửa cho phép đường vào
các tế bào. Insulin làm giảm lượng đường trong máu (đường huyết hay blood
glocose).
Glucose
/ đường - là một nguồn năng lượng chính cho các tế bào tạo nên cơ bắp và các mô
khác. Glucose đến từ hai nguồn chính: các thực phẩm ăn và gan. Sau khi tiêu hóa
và hấp thu đường ruột, đường được hấp thu vào máu. Thông thường, đường sau đó
đi vào các tế bào với sự trợ giúp của insulin.
Gan
hoạt động như một trung tâm lưu trữ và sản xuất glucose. Khi nồng độ insulin thấp
- khi chưa ăn trong một thời gian, ví dụ - gan chuyển hóa được lưu trữ glycogen
thành glucose để giữ lượng đường trong một phạm vi bình thường Chính xác tại sao điều này xảy ra là không
rõ, mặc dù thừa cân và không hoạt động dường như là yếu tố quan trọng. Khi đã bị
bệnh tiểu đường tuýp 2, khả năng cơ thể giảm chịu ảnh hưởng của insulin - một
hormone điều chỉnh sự chuyển động của đường vào các tế bào - hoặc cơ thể không
sản xuất đủ insulin để duy trì mức độ glucose bình thường. Nếu không điều trị,
hậu quả của bệnh tiểu đường type 2 có thể đe dọa tính mạng. Tiểu đường tuýp 2,
thường khởi đầu ở người lớn, là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ
thể chuyển hóa đường (glucose) trước khi cho vào máu. Triệu chứng bệnh tiểu đường
tuýp 2 có thể phát triển rất chậm. Trong thực tế, có thể có bệnh tiểu đường
tuýp 2 trong nhiều năm và thậm chí không biết nó. Hiệp hội bệnh tiểu đường Mỹ
(American Diabetese Association) khuyến cáo tầm soát thường quy bắt đầu cho tiểu
đường type 2 ở độ tuổi 45, đặc biệt là nếu đang thừa cân.
TRIỆU
CHỨNG
Tăng sự khát nước và đi tiểu thường xuyên.
Khi tích tụ dư thừa đường trong máu, chất lỏng được kéo từ các mô. Điều này có
thể làm cho khát nước. Kết quả là, có thể uống và đi tiểu nhiều hơn bình thường.
Tăng đói.
Nếu không có đủ insulin để chuyển đường vào tế bào, các cơ quan trở nên cạn kiệt
năng lượng. Điều này gây nên đói dữ dội.
Xuống cân.
Mặc dù ăn nhiều hơn bình thường vì cảm thấy đói nhưng vẫn có thể giảm cân. Nếu
không có khả năng sử dụng glucose, cơ thể sử dụng nhiên liệu thay thế được lưu
trữ trong cơ bắp và chất béo. Năng lượng bị mất vì glucose trong nước tiểu được
thải ra ngoài.
Mệt mỏi. Nếu các tế bào
đang bị mất đường có thể trở nên mệt mỏi và gây ra dễ cáu kỉnh.
Mờ mắt. Nếu lượng đường
trong máu quá cao, chất lỏng có thể được kéo ra từ các ống kính của mắt. Điều
này có thể ảnh hưởng đến khả năng thị lực.
Chậm
lành vết loét hoặc nhiễm trùng thường xuyên. Tuýp 2 bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến
khả năng để chữa lành và chống nhiễm trùng.
Nước da sậm hơn.
Một số người bị bệnh tiểu đường tuýp 2 có bản vá lỗi, da mượt màu đen trong các
nếp gấp và nếp nhăn - thường ở nách và cổ. Tình trạng này, được gọi là
nigricans acanthosis, có thể là một dấu hiệu của sức đề kháng insulin. Nên đi
khám bác sĩ nếu quan tâm về bệnh tiểu đường hoặc nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng
bệnh tiểu đường tuýp 2.
HẬU QUẢ
Bệnh thận (Kidney failure):
Bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu của bệnh thận
ở Canada. Về lâu dài, đường huyết cao (blood glucose) ở mức độ có thể làm tổn hại
các mạch máu nhỏ trong thận, làm suy yếu khả năng thận để lọc máu đúng cách. Kết
quả là, một loại protein được gọi là "albumin" tràn vào nước tiểu
thay vì được xử lý cho vào máu. Một lượng nhỏ protein trong nước tiểu được gọi
là microalbuminuria; như bệnh thận tiến triển, nhiều protein được tìm thấy
trong nước tiểu, một tình trạng gọi là proteinuria. Nếu không được điều trị
đàng hoàng, thận sẽ bị suy nhược (điều này được gọi là "suy thận giai đoạn
cuối") và lọc máu hoặc ghép thận sẽ được BS khuyến cáo.
Bệnh
tiểu đường cũng có thể ảnh hưởng đến thận bằng cách gây tổn hại các dây thần
kinh báo hiệu cho ta biết mỗi khi bọng đái bị đầy. Áp lực từ một bọng đái đầy
có thể làm hỏng thận. Như vậy, nếu nước tiểu bị giữ lại lâu dài, nó có thể làm
tăng nguy cơ phát triển việc nhiễm trùng đường tiết niệu, có thể lây lan đến bọng
đái.
Lo lắng: bệnh nhân tiểu
đường thường cảm thấy lo lắng không có lý do và sự lo lắng ảnh hưởng cuộc sống
hàng ngày của họ, họ có thể bị rối loạn tinh thần vì chứng lo âu. Rối loạn lo
âu gây ra lo lắng quá mức hoặc không thực tế và lo lắng về hoàn cảnh sống, thường
là không có một nguyên nhân dễ nhận biết. Người ta ít biết về mối quan hệ giữa
bệnh tiểu đường và sự lo lắng. Bằng chứng gần đây cho thấy tỷ lệ rối loạn lo âu
được nâng lên ở những người bị bệnh tiểu đường loại 1. Người ta ước tính rằng
14% những người bị bệnh tiểu đường mắc bệnh rối loạn lo âu. Ít nhất có tới 40%
số người có triệu chứng về lo âu và sợ hãi khi biết đường huyết kém. Rối loạn
lo âu ở những người bị bệnh tiểu đường type 1 và 2 (anxiety disorders) có thể
được kết hợp với việc kiểm soát đường huyết kém.
Các
triệu chứng của trầm cảm ảnh hưởng đến 30% những người bị bệnh tiểu đường,
trong khi 10% trong số họ bị trầm cảm nặng hơn. Một tâm trạng trầm cảm dẫn đến
chức năng thể chất và tinh thần suy yếu, làm việc quản lý bệnh tiểu đường khó
khăn hơn để dẫn đến việc duy trì đường huyết thấp (blood glucose);
Mối
liên hệ giữa trầm cảm và bệnh tiểu đường không rõ ràng. Trầm cảm có thể phát
triển vì căng thẳng và lo lắng liên quan đến quản lý bệnh tiểu đường. Trầm cảm
thường không được chẩn đoán và không được điều trị. Cá nhân bị tiểu đường nên
thường xuyên được kiểm tra bởi chuyên gia về tâm lý và rối loạn tâm thần (ví dụ
như trầm cảm và lo âu).
Bệnh tiểu đường là nguyên nhân lớn nhất gây mù lòa ở
Canada. Người bị tiểu đường có nhiều khả năng
để phát triển đục thủy tinh thể lúc trẻ và tăng gấp hai lần khả năng phát triển
bệnh tăng nhãn áp (glaucoma), bệnh tiểu đường gây "hiệu ứng trên võng mạc”
là mối đe dọa chính đối với tầm nhìn. Theo
thời gian, bệnh tiểu đường có thể gây ra những thay đổi ở võng mạc (retina) ở mặt
sau của mắt. Võng mạc của bạn sẽ giúp bạn nhìn thấy bằng cách hành động như một
máy chiếu phim ở mặt sau của mắt của bạn để chiếu
hình ảnh vào bộ não của bạn. Sự thay đổi này được gọi là bệnh võng mạc. Có vài
loại khác nhau gây ảnh hưởng đến những người có bệnh tiểu đường. Hoàng điểm
(macula), là một phần của võng mạc giúp bạn để xem màu sắc, trở nên sưng lên (macula
edema) và điều này có thể gây chứng mù lòa. Một biến chứng thứ hai là sự phát
triển của các mạch máu nhỏ mới bị phá vỡ và rò rỉ máu vào mắt của bạn để võng mạc
không thể chiếu hình ảnh đến não (proliferative diabetic retinopathy). Kết quả
là tầm nhìn bị mất đi.
Người bị tiểu đường có thể phát triển bệnh tim
10 đến 15 năm sớm hơn so với người không mắc bệnh tiểu đường. Bệnh động mạch
vành (Coronary artery disease) là hình thức phổ biến nhất của bệnh tim trong bệnh
tiểu đường. Nó phát triển khi các động mạch cung cấp máu cho tim bị thu hẹp hoặc
bị chặn bởi chất béo lắng đọng. Quá trình này thường được gọi là "xơ cứng
động mạch” (hardening of the arteries). Nếu các động mạch cung cấp não bị thu
nhỏ và cứng có khả năng dẫn đến đột quỵ. Glucose trong máu cao (đường huyết) là
một trong những yếu tố nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ. Nhưng những bệnh nhân mắc
bệnh tiểu đường thường có một số yếu tố nguy cơ khác. Bao gồm quá thừa cân (đặc
biệt là nếu họ có chất béo dư thừa xung quanh eo), lối sống thiếu hoạt động,
huyết áp cao và cholesterol cao. Những người hút thuốc hoặc có tiền sử gia đình
bị bệnh tim hoặc đột quỵ vẫn có nguy cơ cao hơn.
Thiệt hại bàn chân.
Thiệt hại thần kinh ở bàn chân hoặc lưu lượng máu quá thấp làm tăng nguy cơ biến
chứng bàn chân khác nhau. Nếu không điều trị, vết cắt và vỉ có thể trở nên nhiễm
trùng nặng. Thiệt hại nghiêm trọng có thể yêu cầu loại bỏ ngón chân, bàn chân
hoặc cắt cụt chân.
ĐỀ
PHÒNG
Như
đã trình bày ở trên chúng ta ngày nay đa số ai ai cũng vào lứa tuổi 60 hay hơn
thế. Sinh lão bệnh tử là một quy luật bắt buột. Không ai có thể cải lại luật trời.
Nhưng nhìn thấy đoạn cuối cuộc đời mà ta phải sống trong sự hành hạ đau đớn của
thể xác thì quá buồn. Vì thế nguyện vọng xin ra đi của người thân cũng không
cho là quá đáng. Gần đây ở tiểu bang Oregon có ra luật mới cho phép người ta toại
nguyện nếu có bằng chứng cụ thể là sự sống không còn ý nghĩa vì sự đài đọa của
các căn bệnh hiểm nghèo.
Tại
sao ngay bây giờ ta không chọn lối sống khỏe, một chế độ dinh dưỡng lành mạnh
hơn. Sự lựa chọn lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa tiểu đường tuýp 2.
Ngay cả trong chế độ ăn uống bệnh tiểu đường và tập thể dục có thể giúp phòng
ngừa bệnh. Và một khi đã được chẩn đoán với bệnh tiểu đường, một lối sống lành
mạnh có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
Dân
Á đông chúng ta ăn nhiều cơm. Nên giảm lại. Giảm ăn bánh ngọt và thức ăn bột chứa
đường như thể pha gạo thơm với basmati hay gạo lức để giảm lượng đường, không uống
nước ngọt mà thay vào đó bằng nước xay tự nhiên (juice no sugar added) từ cam,
táo và bưởi, sữa, tomatoe juice (no sugar added). Gạo khi nấu thành cơm nước gạo
chứa nhiều carbohydrate, ăn vào cơ thể sẽ chuyển thành đường. Nên ăn bánh phở,
bún hay bánh tráng, hủ tiếu vì với quá trình chuyển gạo thành bún, nước gạo sẽ
bị thải ra ngoài chỉ còn rất ít lượng carbohydrate giữ lại.
Sống
tích cực. Tiểu đường là một bệnh nghiêm trọng, nhưng nó có thể được kiểm soát.
Nếu sẵn sàng để làm phần việc, có thể tận hưởng cuộc sống, hoạt động lành mạnh
với bệnh tiểu đường type 2.
Hạn
chế ăn bánh mì trắng hãy thay vào đó bằng bánh mì làm bằng lúa mạch (whole
grain). Tuyệt đối không uống nước ngọt thương mại như Coke, 7-Up, Reb Bull,
etc…Ăn nhiều rau cải xanh nhiều chứa nhiều chất xơ, ăn ít mở và ít muối.
Rượu. Rượu và các chất
được sử dụng để làm đồ uống hỗn hợp có thể gây ra cao hoặc thấp lượng đường
trong máu, hoặc tuỳ thuộc vào cách uống và nếu ăn cùng một lúc. Nếu uống rượu
nên uống với trách nhiệm. Rượu có thể
gây ra hoặc đường huyết thấp hoặc cao, phụ thuộc vào uống bao nhiêu và nếu ăn
cùng một lúc. Nếu chọn uống, làm như vậy chỉ trong chừng mực và luôn luôn với bữa
ăn. Các khuyến nghị đối với phụ nữ không có nhiều hơn ly hàng ngày, và đàn ông
không quá hai ly mỗi ngày.
Căng thẳng.
Các kích thích tố cơ thể có thể sản xuất để đáp ứng với stress kéo dài có thể
ngăn chặn insulin hoạt động đúng. Hãy tránh căng thẳng nghiêm trọng. Nếu đang
căng thẳng, rất dễ từ bỏ thói quen quản lý bệnh tiểu đường. Để kiểm soát, giới
hạn thiết lập. Ưu tiên các nhiệm vụ. Tìm hiểu kỹ thuật thư giãn. Nên cố gắng có
nhiều giấc ngủ ngon.
Giữ cholesterol trong máu thấp
và huyết áp trong kiểm soát. Ăn những thực phẩm lành mạnh và tập thể dục thường
xuyên có thể đi một chặng đường dài hướng tới việc kiểm soát huyết áp cao và
cholesterol. Thuốc có thể cần thiết.
Nếu hút thuốc
hoặc sử dụng các loại thuốc lá, hỏi bác sĩ để giúp bỏ thuốc lá. Hút thuốc làm
tăng nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường khác nhau, bao gồm đau tim, đột quỵ, tổn
thương thần kinh và bệnh thận. Trong thực tế, những người hút thuốc bị bệnh tiểu
đường ba lần nguy cơ tử vong bệnh tim mạch hơn là những người tiểu đường không
hút thuốc, theo Hiệp hội Tiểu đường Mỹ. Nói chuyện với bác sĩ về cách để bỏ thuốc
lá hoặc ngừng sử dụng các loại thuốc lá.
Ăn thức ăn lành mạnh.
Những thực phẩm có nhiều chất dinh dưỡng và ít chất béo và calo. Cũng cần ăn sản
phẩm động vật và đồ ngọt ít hơn. Các loại thực phẩm chỉ số glycemic thấp cũng
có thể hữu ích. Các chỉ số glycemic là một thước đo của thực phẩm một cách
nhanh chóng gây ra sự gia tăng lượng đường trong máu. Thực phẩm có chỉ số đường
huyết cao làm tăng lượng đường trong máu một cách nhanh chóng. Các loại thực phẩm
đường huyết thấp có thể giúp đạt được một lượng đường trong máu ổn định hơn. Thực
phẩm có chỉ số glycemic thấp, thường là loại thực phẩm có chất xơ cao hơn. Tập
trung vào các loại trái cây, rau và ngũ cốc. Đối với mỗi 1 000 calo tiêu thụ, cố
gắng để có ít nhất 14 gram chất xơ, vì chất xơ giúp kiểm soát lượng đường trong
máu. Định lượng carbohydrates trong thực phẩm là một điều cần phải kết hợp vào
kế hoạch bữa ăn. Khi hiểu được những điều cơ bản nên ghi nhớ tầm quan trọng của
sự nhất trí. Để giữ cho lượng đường trong máu, cố gắng ăn cùng một lượng thực
phẩm với cùng một tỷ lệ carbohydrates, protein và chất béo đồng đều mỗi ngày.
Bông
cải xanh (broccoli) và trắng (choux fleur) là loại rau rất tốt cho sức khỏe người
bệnh tiểu đường. Bông cải xanh có nhiều chất xơ và chất chống oxy hoá. Nó cũng
giàu crom, có vai trò quan trọng trong kiểm soát đường huyết.
Trái
Mướp Đắng (khổ qua) màu xanh có bề ngoài gồ ghề ngộ nghĩnh đã được ghi trên sáu
con tem biểu tượng cho sáu loại cây thuốc thiên nhiên có dược tính trị bệnh cao
mà Liên Hiệp Quốc phát hành vào năm 1980. Mướp đắng chứa đầy đủ các chất dinh
dưỡng căn bản như nước, đạm, carbohydrat, béo, sinh tố và một số khoáng chất với
tỷ lệ khác nhau. Mướp đắng được coi như có khả năng làm hạ đường huyết, hạ huyết
áp, chữa ho, giảm đau nhức và sát trùng ngoài da. Trên thị trường hiện nay có
bán trà khổ qua, được giới thiệu là có thể giúp ngủ ngon, đại tiện dễ dàng, mát
gan, bổ mật, giải nhiệt, giải độc trong cơ thể và khi dùng thường xuyên sẽ ngừa
được các biến chứng của bệnh tiểu đường, sỏi thận, mật....
Chế
độ ăn gồm nhiều loại đậu, đỗ có thể giúp kiểm soát chỉ số đường huyết cũng như
giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ ở những bệnh nhân tiểu đường tuýp
2.
Theo
nghiên cứu khoa học mới đây được đăng trên tờ Daily Mail thì măng tây có khả
năng giữ lượng đường trong máu ở mức độ kiểm soát và tăng cường sản xuất
insulin, hormone giúp cơ thể hấp thụ glucose.
Trong
khi các loại đường có các loại thực phẩm chuyển thành đường trong máu một cách
nhanh chóng, thì đường trong cà rốt lại chuyển hóa ở mức độ chậm chạp. Cà rốt
được cho là rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường nó cung cấp beta-carotene giảm
nguy cơ của bệnh tiểu đường và kiểm soát đường huyết tốt hơn..
Hạn chế thực phẩm chứa nhiều
đường như mía, tất cả các loại sữa chế biến, cà phê, kẹo, đá chanh, trái cây
đóng hộp, nước quả ép, kẹo, mứt, chè, mỡ…Nhưng ăn uống bao nhiêu đường là phù hợp?.
Tuy nghành Y Tế Canada và chính phủ Hoa Kỳ không có khuyến cáo về lượng tiêu thụ
đường trên nhãn hiệu thương mại thức phẩm, nhưng Hiệp hội Tim Mạch Hoa Kỳ cho
biết nam giới không nên tiêu thụ quá 9 muỗng cá phê đường mỗi ngày và phụ nữ là
6 muỗng.
Thực phẩm nên hạn chế ăn
như cơm, mì xào, hủ tiếu, bánh canh, bánh mì, các loại khoai ( khoai lang,
khoai mì...), bánh bích qui, trái cây ngọt như soài.
Hãy hoạt động thể chất nhiều hơn nữa.
Hãy nhớ rằng hoạt động thể chất làm giảm lượng đường trong máu. Kiểm tra lượng
đường trong máu trước khi hoạt động. Có thể cần ăn một bữa ăn nhẹ trước khi tập
thể dục để giúp ngăn ngừa lượng đường trong máu thấp, nếu dùng thuốc tiểu đường
hoặc insulin có lượng đường trong máu thấp hơn. Mục tiêu trong 30 phút hoạt động
thể chất vừa phải mỗi ngày. Hãy đi bộ nhanh mỗi ngày. Đạp xe. Bơi lội. Nếu
không thể phù hợp trong tập luyện lâu dài nên cắt thành nhiều phiên nhỏ suốt cả
ngày.
Giảm cân dư thừa.
Nếu đang thừa cân, giảm 5-10 phần trăm trọng lượng cơ thể có thể làm giảm nguy
cơ bệnh tiểu đường. Để giữ cho trọng lượng trong một phạm vi lành mạnh, tập
trung vào thay đổi chế độ ăn và thói quen tập thể dục. Động viên bản thân bằng
cách ghi nhớ những lợi ích của trọng lượng mất đi, như một trái tim khỏe mạnh,
năng lượng hơn và cải thiện lòng tự trọng.
Ăn
uống là một trong tứ khoái của con người nhất là thức ăn ngọt và bánh ngọt lại
càng hấp dẫn kích thích hơn. Nếu bỏ qua mấy thứ nầy thì cuộc đời mất đi thú vị.
Nhưng hãy nhìn những người già đang sống lê lếch đau đớn trong viện dưỡng lão bị
hành hạ bởi căn bệnh tiểu đường kinh niên thì chúng ta cũng nên nghĩ lại thà giảm
lượng đường ngay từ bây giờ trong các phần ăn cũng chưa quá muộn…
Nếu
xui xẻo mà mắc chứng tiểu đường thì đành phải dùng thuốc. Metformin là một lọai
thuốc trị tiểu đường có thể làm giảm nguy cơ bệnh tiểu đường tuýp 2 - nhưng sự
lựa chọn lối sống lành mạnh, chịu khó hoạt động thể xác đều đặn và việc dinh dưỡng
tốt vẫn là điều rất cần thiết.
Nguyễn
Hồng Phúc – sưu tầm & nghiên cứu
Tham Khảo:
1. http://www.dieutri.vn/noitiet/5-1-2013/S3544/Tieu-duong-tuyp-2-dai-thao-duong.htm#ixzz3JgcYguHi
2. http://www.diabetes.ca/about-diabetes/signs-and-symptoms
